«Δώσε μου ρε Ουίνστον την Πολωνία και την Τσεχοσλοβακία και σου αφήνω την Ιταλία» … «Ιωσήφ πάρε τη Ρουμανία αλλά θέλω την Ελλάδα δυτική» … κάπως έτσι ένα πράμα. Αυτό συμβαίνει επί χρόνια στις Κυκλάδες κατά το δεύτερο γύρο των αυτοδιοικητικών εκλογών μεταξύ των παρατάξεων. «Πάρε τον τομέα καθαριότητας και δώσε μου 200 ψηφαλάκια … δώσε μου αυτό το μεγάλο σόι που σε ψήφισε και θα βάλω στο δήμο τα παιδιά».
Σεβόμενος αυτή την πατροπαράδοτη «δημοκρατική» διαδικασία, περίμενα με κατάνυξη να ολοκληρωθεί. Μετά το κείμενο για τη Σαντορίνη και αφού γλίτωσα το δημόσιο λιθοβολισμό, ξαναγυρνάμε στα ταπεινά, αθλητικά θέματα. Σήμερα θα προσπαθήσω να φωτίσω τη σαθρή φυσιολογία της νοοτροπίας του Ελληνικού αθλητισμού. Τους μύθους, θρύλους, παραδόσεις που έχουν παγιωθεί στους βασικούς συντελεστές του (παράγοντες, φιλάθλους, προπονητές, αθλητές) ανεξάρτητα από την μορφωτική υποδομή που κατέχει ο καθένας. Θα «μεταφράσουμε» 3 φράσεις πίσω από τις οποίες κρύβεται μια επικίνδυνη οπτική για τον αθλητισμό και μία αναχρονιστική κοσμοθεωρία.
α. Ο … έφαγε ψωμί από τον … δεν πρέπει να μιλάει.
Είναι μία φράση που απευθύνεται σε πρώην αθλητές ή προπονητές ενός συλλόγου όταν τύχει και κάνουν κάποιο δικαιολογημένο, ή μη, αρνητικό σχόλιο γι αυτόν. Αν δεν κάνω λάθος, συσσίτια οργανώνουν οι Δήμοι, οι ενορίες και κοινωφελείς σύλλογοι. Για αθλητικά σωματεία δεν έχω ακούσει. Το «τρώω ψωμί» ακυρώνει βάναυσα την ισότιμη επαγγελματική σχέση εργοδότη – εργαζόμενου. Σε επιλέγω – προσφέρεις υπηρεσία – πληρώνω το συμφωνηθέν αντίτιμο. Τίποτα περισσότερο, τίποτα λιγότερο. Από που και ως που όταν λήξει μια συνεργασία θυμόμαστε μόνο τη μία πλευρά ; Γιατί ξεχνάμε ότι τον συγκεκριμένο αθλητή τον κάλεσε πρώτος ο σύλλογος για να προσφέρει ; Τον κάλεσε μήπως από φιλανθρωπία ; του έκανε χάρη ; τον βρήκε να κοιμάται στα παγκάκια της Κλαυθμώνος ; Αναρωτιέμαι.
β. Ας φύγει, το μοναστήρι να είναι καλά.
Λέγεται απαξιωτικά κατά την αποχώρηση ενός αθλητή ή προπονητή προς κάποιο άλλο σύλλογο. Είναι μία φράση απόλυτα ειδωλολατρική και βρίθει αχαριστίας. Ο Χρουστσόφ, μετά το θάνατο του Στάλιν (αν το επιχειρούσε πριν δεν θα προλάβαινε να μιλήσει) είχε βγάλει εκείνο τον ιστορικό λόγο στο 20ο συνέδριο του ΚΚΣΕ περί προσωπολατρείας. Αντί για συνέδριο, εγώ θα αρκεστώ να τονίσω ότι ο μύθος μιας ομάδας χτίζεται από επί μέρους συνιστώσες, κόσμο, αθλητές, διοίκηση, επιτυχίες. Δεν προκύπτει από παρθενογένεση. Όταν κάποιος ιστορικός συντελεστής φύγει από μία ομάδα, πρέπει να αναγνωρίσουμε αυτό το μικρό ή μεγάλο που πρόσφερε ανεξάρτητα από τις συνθήκες αποχώρησής του. Η λησμονιά είναι ασέβεια και αγνωμοσύνη. Το μοναστήρι δεν θα είχε μανουάλια, αγιογραφίες, κελιά, κήπο, εικόνες, καμπαναριό αν κάποιοι συντελεστές δεν έκαναν αυτές τις δωρεές. Η ΑΕΚ δεν θα ήταν τόση χωρίς τον Μπάγεβιτς, ο Άρης χωρίς το Γκάλη, ο Ολυμπιακός χωρίς το Δεληκάρη. Το είδωλο – ομάδα είναι τόσο άψυχο όταν δε παραπέμπει σε μνήμες και γεγονότα. Οι αθλητικοί ειδωλολάτρες τόσο αμελητέοι.
γ. Κρινόμαστε εκ του αποτελέσματος – Το αποτέλεσμα μετράει.
Αυτή η φράση είναι η επιτομή του Μακιαβελισμού. Προέκταση της Αμερικάνικης θέσης : «ο πρώτος είναι πρώτος, ο δεύτερος τίποτα». Έχω έρθει σε ρήξη αμέτρητες φορές με επαγγελματίες του χώρου για να την κατεδαφίσω. Είναι μία φράση που έχει θέση στη Wall Street ή στο City του Λονδίνου, όχι όμως στον αθλητισμό, επαγγελματικό ή μη. Το αποτέλεσμα, ως αυτοσκοπός, είναι η αποδόμηση της διαδικασίας. Μιας διαδικασίας που έχει όμορφες στιγμές, υπερβάσεις, ατυχίες, τιμιότητα. Υπάρχουν σύλλογοι, αθλητές, προπονητές που έμειναν στην ιστορία χωρίς να κατακτήσουν τρόπαια, έμειναν γι αυτό το κάτι μου μας άρεσε. Η Ουγγαρία του Πούσκας, ο Ηρακλής του Χατζηπαναγή.
Ανεξάρτητα από τον ηθικό παράγοντα, το επικίνδυνο με αυτή τη νοοτροπία είναι ότι αν εμπεδωθεί από τους συντελεστές ενός συλλόγου, προσαρμόζεται η όλη δημιουργία σε αυτό το σκοπό : προετοιμασία, προπόνηση, αγωνιστική συμπεριφορά, νοοτροπία φιλάθλων. Ένα στρεσσογόνο σκηνικό που δεν αφήνει το χτίσιμο να γίνει με τα σωστά βήματα, στο σωστό χρόνο. Ακόμα και σε επίπεδο έντονου ανταγωνισμού (Champions League κλπ), κερδισμένοι βγαίνουν οι σύλλογοι που κοιτάζουν τη συνολική δουλειά των επιλογών τους. Νομοτελειακά, αργά ή γρήγορα, θα φέρει και αποτελέσματα. Η Λίβερπουλ στήριξε τον Κλοπ, η United τον Φεργκιουσον, ο ΟΦΗ τον Γκέραρντ. Φορείς που μυρίζουν υγεία ανεξαρτήτως αποτελεσμάτων. Ως πότε η επιστημονικότητα, η μεθοδικότητα και η ποιότητα μιας δουλειάς θα υποτιμάται έναντι των στόχων;
Το θλιβερό με όλα τα παραπάνω είναι ότι για διάφορους λόγους οι φράσεις αυτές έχουν γίνει παγιωμένη συνείδηση στους συντελεστές που υφίστανται τις συνέπειές τους, αθλητές και προπονητές. Αν παρέμενε στην πλέμπα της εξέδρας και των παραγόντων δεν θα μας εξέπληττε. Σαν μικρόβιο, όμως, έχει εγκατασταθεί στον εγκέφαλο του πιο σημαντικού σώματος. Με δουλοπρέπεια και μοιρολατρεία, βάζουν το κεφάλι τους στη λαιμητόμο αυτών των νοοτροπιών γνωρίζοντας ότι αργά η γρήγορα θα τις υποστούν. Ποιος αλήθεια θα μπει μπροστά στον αγώνα; Αν όχι αυτοί, ποιοι; Είχα γράψει στο πρώτο άρθρο πως η μαγεία του αθλητισμού κρύβεται στις ανθρώπινες ιστορίες. Τα φώτα πρέπει να ξαναγυρίσουν στους πρωταγωνιστές, αθλητές και προπονητές. Αν θεωρούν τους εαυτούς τους ιστορικά αναλώσιμους και άβουλους μπροστά σε αυτές τις νοοτροπίες, ας τις υποστούν. Αν νιώθουν προσωπικότητες ας αντιδράσουν. Στην καμμένη γη της Ελληνικής αθλητικής κουλτούρας, παράλληλα με την αθλητική καριέρα, πρέπει να γίνουν πομποί μιας νέας οπτικής και να διεκδικήσουν ότι τους αξίζει.
Γιώργος Νομικός
Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
