Σε μία από αυτές, επισκέφτηκε ημι-ινκόγκνιτο τη Σαντορίνη. Όταν τα ιδιωτικά κανάλια έδειξαν πλάνα με την προσγείωση του ελικοπτέρου σε κάτι χωράφια στον Πύργο, η γιαγιά μου πετάχτηκε στην τηλεόραση σαν να την είχε χτυπήσει τριφασικό και αναφωνούσε συγκινημένη … «Καλώς τον λεβέντη μας». Η σουρεαλιστική αυτή σκηνή καταγράφηκε στο υποσυνείδητο και ήταν ένα κίνητρο να ανιχνεύσω στο εξής τη σχέση της ιστορικής μνήμης και του πολιτικού ορθολογισμού.
Η πρόσφατη κηδεία του Κωνσταντίνου, έβγαλε στην επιφάνεια ετερόκλητες ανασφάλειες της Ελληνικής κοινωνίας απέναντι σε ζητήματα που έπρεπε να τα αντιμετωπίζει, πλέον, με μία άλλη οπτική. Το Ελληνικό μικροαστικό πόπολο, δεν χρειαζόταν την αφορμή της βασιλικής απόβασης στη Μητροπόλεως για να βγάλει στην επιφάνεια το διχαστικό του DNA. Το δείχνει σε κάθε ευκαιρία. Στο χώρο εργασίας του, στις πολιτικές του συζητήσεις, στις κομματικές του ιδεοληψίες, στην αισθητική της καθημερινότητάς του. Ο εθνικός διχασμός δεν έληξε ποτέ και η αιτία δεν είναι η διαχρονική ιδεολογική πάλη των εθνικο-πατριωτών με την ΕΑΜική διαλλακτική κεντροαριστερά. Ο λόγος είναι η βαθύτερη πολιτική υπο-κουλτούρα του μέσου Έλληνα που αγνοεί τη γλώσσα του κοινωνικού διαλόγου, τον σεβασμό του δημόσιου γίγνεσθαι και την ευρύτερη έννοια πατρίδα. Είναι λοιπόν μία παθογένεια κοινωνιολογική και όχι πολιτική. Διχασμό θα είχαμε έτσι κι αλλιώς, ότι ιστορικά γεγονότα και αν συνέβαιναν.
Η μοναρχία είναι ένα σκηνικό που δεν ταιριάζει στη φυσιολογία κάποιων εθνών, ειδικά των Μεσογειακών και των Βαλκανικών. Η τυπολατρία, το πρωτόκολλο και η ίντριγκα απορρίπτονται ως ξένο σώμα από λαούς που από τη φύση τους είναι καχύποπτοι στην ανώτερη εξουσία και είναι πιο παρορμητικοί στις αντιδράσεις τους. Ειδικά στην Ελλάδα, η μοναρχία Δυτικοευρωπαϊκού τύπου δεν ξεκίνησε ομαλά, ήταν φυτευτή και η ιστορία της έως το 74 ήταν γεμάτη διαπλοκή με την εκάστοτε εξουσία.
Ωστόσο, η ανεξήγητη πίστη που είχε και έχει ακόμα μέρος σύγχρονων Ελλήνων σε αυτό τον θεσμό, οφείλεται περισσότερο στη δουλοπρέπειά του απέναντι στην έλξη που προκαλεί το βασιλικό σκηνικό (άμαξες, ίντριγκες, τάξη, ιεραρχία, πλούτος, λάμψη) παρά σε σημαντικά πολιτικά πεπραγμένα του κατά την Νεοελληνική ιστορία. Και αν αξιολογήσουμε με επιείκεια κάποιους που κληρονόμησαν ιστορικές φιλοβασιλικές αναφορές από τους παππούδες τους σε κάποιες περιοχές της Ελλάδας, άλλο τόσο είναι ασυγχώρητη η εικόνα όψιμων εραστών της μοναρχίας. Ως γνωστόν, ο μικροαστός τρέφεται από τον λαϊκισμό και τη γκλαμουριά, θεραπεύοντας τη μιζέρια του με μία τεχνητή ψευδαίσθηση. Το marketing της απανταχού βασιλικής κοινότητας στοχεύει σε αυτό ακριβώς. Στο παιχνίδι του προσιτού – απρόσιτου, του είμαι ένα με σας αλλά είμαι και μοναδικός. Σίγουρη και εύκολη παγίδα για τον ακαλλιέργητο λαουτζίκο.
Αντίθετα, στην Αγγλία η μοναρχία είναι συντονισμένη με την κουλτούρα του Άγγλου γιατί είναι αυτό που παραπέμπει στην μεγάλη αυτοκρατορία και υποσυνείδητα του προσδίδει μία θετική αυθυποβολή, τώρα τον καιρό της παρακμής. Ξέρει να την διατηρεί, ξέρει να την προβάλλει, θέλει να κάνει παραπομπές σε αυτή όπως ακριβώς εμείς στην Αρχαία Ελλάδα. Το πρόσφατο εντυπωσιακό και μυσταγωγικό τελετουργικό στην κηδεία της Ελισάβετ, παρέπεμψε σε αυτή την ιστορική σχέση αίματος του αυθεντικού Άγγλου με το θεσμό της μοναρχίας. Άλλωστε, το 988, ο Βλαδίμηρος, ο πρίγκηπας του Κιέβου, προχώρησε στον εκχριστιανισμό των παγανιστών Ρως επηρεασμένος από την αξία του Χριστιανικού τελετουργικού στην Κωνσταντινούπολη σε σχέση με αυτά του Ιουδαϊσμού και του Ισλάμ. Το σκηνικό κάθε θεσμού είναι μία ειλικρινής παραπομπή στην ουσία του αρκεί να ξέρεις να το ερμηνεύεις σωστά.
Να επανέλθουμε όμως στο προαύλιο της Μητρόπολης στο οποίο απλώθηκε μία σύγχρονη εικόνα της αποδοχής αυτού του θεσμού. Πόσο έρεισμα υπάρχει ακόμα στον κόσμο, τι δυναμική επιστροφής, ποια είναι η ανθρωπογεωγραφία που εκφράζεται με το «Ψωμί, Ελιά και Κώτσο βασιλιά» το 2023;
Είναι απόλυτα σεβαστή η λαϊκή μνήμη και βιώματα ακόμα και αν αυτά έχουν μεταφερθεί ως απλή αφήγηση από τις παλιότερες γενιές. Δεν μπορεί η Λακωνία ή η Καστοριά να μην έχει βασιλικά ερείσματα όταν υπήρχαν ιστορικοί λόγοι. Δεν κινδυνεύει κανείς από τον 70χρονο Μανιάτη που άπλωσε τη σημαία με το στέμμα στη μέση ούτε από την κυρία Σούλα που χειροκροτούσε κάθε γαλαζοαίματο ετοιμοθάνατο που έμπαινε στην Μητρόπολη. Αντίθετα, κινδυνεύει η απλή λογική από τους νέους σε ηλικία που θα λάβουν αυτόν τον ιστορικό προσηλυτισμό και άκριτα θα τον υιοθετήσουν. Τι άποψη έχουν για το πως ένα ημίαιμο τσούρμο ανεπάγγελτων που περιφέρεται από το Λονδίνο στο Γκστάαντ και πάλι πίσω, μπορεί να σχηματίσει μία πολιτική πρόταση εμπνέοντας με το παράδειγμά του; Πως μία μουσειακή παράδοση υποστήριξης του στέμματος μπορεί να μετουσιωθεί σε κυβερνητική προοπτική το 2023; Υπάρχει τέτοια απάντηση; Πολύ αμφιβάλλω.
Είναι όμως μεγαλύτερος ο προβληματισμός μου για τους «προοδευτικούς» που σχολίαζαν επί τριήμερο τις «γραφικάτζες» της Μητρόπολης. Άνθρωποι που θεωρούν αποκλειστικό τους προνόμιο την κοινή λογική και την πολιτική ορθότητα, θα πρέπει να αναρωτηθούν γιατί στέκονται τα τελευταία χρόνια αδρανείς μπροστά στις εκτροπές που συμβαίνουν στο χώρο της δικαιοσύνης, της παιδείας, της υγείας και της δημοσιογραφίας. Η αδράνεια είναι αρνητικά ισοδύναμη με τη γραφικότητα σε μία δημοκρατία. Να φοβόμαστε λοιπόν περισσότερο τον γραφικό Μανιάτη που ανέβηκε να προσκυνήσει το στέμμα ή την αφασία της «ορθολογικής» κοινωνίας; Σίγουρα το δεύτερο.
Γιώργος Νομικός Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
