Πρέπει, πρώτα απ’ όλα, να βάλουμε τα πράγματα σε μια σειρά. Επειδή και ο υπογράφων έπαιξε επαγγελματικό ποδόσφαιρο τις δεκαετίες του ’70 και του ’80, αναμοχλεύοντας τις αναμνήσεις του, και όχι μόνο, θυμάται: οι τρεις επιθετικοί δεν βοηθούσαν αμυντικά, ούτε στα κόρνερ. Οι τέσσερις της άμυνας ήταν κατά κανόνα άτεχνοι. Οι εντολές των προπονητών εκείνης της εποχής στους αμυντικούς ήταν «διώξτε την μπάλα ψηλά-μακριά-πλάγια». Πιο χαρακτηριστική εντολή προς τον αμυντικό ήταν «πέταξέ την (την μπάλα) έξω από το γήπεδο». Οι προπονήσεις –ειδικά την δεκαετία του ’70 ήταν τρεις την εβδομάδα. Η κύρια επιθετική τακτική ήταν να τρέχει ο εξτρέμ πάνω στη γραμμή του πλαγίου άουτ και αφού περάσει το μπακ να κάνει σέντρα. Χαρακτηριστική ατάκα του προπονητή στο εξτρέμ «θέλω τα παπούτσια σου να γίνουν άσπρα από το χρώμα της γραμμής (τότε είχαμε μόνο μαύρα ποδοσφαιρικά παπούτσια και πριν από κάθε παιχνίδι έβαφαν τις γραμμές και εμείς τα παπούτσια μας με ΚΑΜΕΛ). Οι τεχνίτες παίκτες κατά κανόνα ήταν μεγάλοι ατομιστές (από τότε υπάρχει η φράση «δεν τη δίνει ούτε από το δεξί στο αριστερό του»). Ήταν και πολύ καλοί στην ντρίπλα, αλλά πέραν του ότι είχαν περισσότερους χώρους για ντρίπλες, πολλοί έκαναν ντρίπλες για τον εαυτό τους και όχι για την ομάδα. Σαν θέαμα, έκαναν περίτεχνες ενέργειες που πραγματικά ήταν όμορφες να τις βλέπεις.
Μπορώ να θυμηθώ ή να θυμηθείτε οι παλαιότεροι πολλά άλλα, αλλά σταματώ εδώ.
Ας πάμε τώρα σε ένα δεδομένο. Δεδομένο που δεν μπορεί να αμφισβητηθεί. Καθαρός χρόνος παιχνιδιού παλιά τριάντα (30΄) λεπτά. Σήμερα εξήντα (60΄) λεπτά. Θα μπορούσαμε, εντός ή εκτός εισαγωγικών, να πούμε ότι «μιλάμε για διαφορετικό άθλημα». Το αν το ποδόσφαιρο, τότε, ήταν πιο όμορφο για κάποιους είναι υποκειμενικό. Το ότι τώρα είναι πολύ πιο δύσκολο είναι αντικειμενικό. Ρωτήθηκαν πριν λίγα χρόνια ποδοσφαιριστές όπως ο Μπεκενμπάουερ, ο Σώκρατες, ο Εουσέμπιο, ο Κρόιφ και πολλοί άλλοι του ίδιου βεληνεκούς, αν θα μπορούσαν να έπαιζαν στο σημερινό ποδόσφαιρο; Η απάντηση όλων ήταν όχι ή ίσως. Όλοι άφηναν ανοικτό το ενδεχόμενο να μην μπορούσε ο οργανισμός τους να ανταπεξέλθει στις σημερινές επιβαρύνσεις της προπόνησης και όλοι αναρωτήθηκαν αν η αναμφισβήτητα υψηλού επιπέδου τεχνική τους θα μπορούσε να καλύψει την ταχύτητα και την εκρηκτικότητα που απαιτεί το σημερινό ποδόσφαιρο.
Συνεχίζοντας με το βαθμό δυσκολίας, ας θυμηθούμε την εντυπωσιακή κούρσα του Μαραντόνα που ντριπλάρει 4-5 παίκτες από τη δική του μεγάλη περιοχή έως του αντιπάλου και πετυχαίνει γκολ. Σας προτρέπω να το ξαναδείτε αν δεν το θυμόσαστε. Όταν ντριπλάρει τον πρώτο αντίπαλο, ο επόμενος είναι 4-5 μέτρα πίσω, ο επόμενος το ίδιο κ.ο.κ. Μην σκεφτεί κανείς ότι θέλω να υποτιμήσω ούτε το συγκεκριμένο παίκτη, ούτε τη φάση. Αντίθετα, ακόμα και σήμερα την βλέπεις και είναι υπέροχη. Σήμερα, όμως, μετά τον πρώτο αντίπαλο θα υπήρχε δεύτερος πολύ κοντά και τρίτος δίπλα.
Το τελευταίο σχόλιο με τα παλιά αφορά τη διαιτησία. Οι διαιτητές με τους νέους κανονισμούς προστατεύουν τους τεχνίτες παίκτες. Παλαιά, υπήρχε το σλόγκαν «μπάλα περνάει, παίκτης δεν περνάει». Σήμερα η αγκωνιά στο πρόσωπο είναι ορισμός κίτρινης κάρτας. Το τράβηγμα στη φανέλα το ίδιο και πολλά άλλα. Ποδοσφαιριστές παλαιάς εποχής –δεν θα γράψω ονόματα, όλοι ξέρετε- στο 5ο λεπτό στο σημερινό ποδόσφαιρο θα είχαν δει δύο κίτρινες, ή στο 3ο λεπτό απ’ ευθείας κόκκινη. Αυτό είναι και ένα μεγάλο παράπονο των παλαιοτέρων ποδοσφαιριστών με υψηλή τεχνική και φυσικά έχουν απόλυτο δίκιο. Είναι σίγουρο ότι θα ήταν ακόμη πιο περίτεχνοι και εντυπωσιακοί αν τους προστάτευαν οι κανόνες της διαιτησίας όπως σήμερα.
Το πρώτο «δια ταύτα» λοιπόν είναι ότι το ποδόσφαιρο σήμερα είναι αναμφισβήτητα πιο δύσκολο.
Και το θέαμα;
Εδώ το θέμα, ίσως, χρήζει και φιλοσοφικής, ή έστω ψυχολογικής ανάλυσης. Ένας Γάλλος φιλόσοφος του 16ου αιώνα, ο Μισέλ Ντε Μοντέν, έλεγε: «Είδε ποτέ κανείς ηλικιωμένο που να μην επαινεί τα παλιά χρόνια και να μην κατακρίνει τα καινούρια»; Από τότε λοιπόν, μέχρι και σήμερα, υπήρχε, υπάρχει και θα υπάρχει μια καταγραφή αναμνήσεων, που με τα χρόνια γίνεται υποσυνείδητα… συνείδηση. Είναι σαν τα παλιά τραγούδια. Κάποια μας αρέσουν, γιατί ακόμα κι αν δεν μας είναι βιωματικά, τα έχουμε ακούσει σε βρεφονηπιακή ηλικία και έχουν χαραχτεί στο υποσυνείδητο.
Το «δια ταύτα» για το θέαμα είναι το εξής:
Στο ποδόσφαιρο δεν υπάρχει όμοια φάση, ούτε όμοιο γκολ. Αυτό είναι ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά του που το κάνουν τόσο λαοφιλές. Πάντα υπήρχαν εντυπωσιακές ενέργειες, από ένα άψογο κοντρόλ, μια ευφυή κάθετη πάσα, μια υψηλής τεχνικής ντρίπλα, μέχρι ένα αξιοθαύμαστο έως εκπληκτικό γκολ. Ας αποφεύγουμε λοιπόν τις συγκρίσεις, γιατί δεν οδηγούν πουθενά. Όπως όλα τα πράγματα στη ζωή, εξελίσσεται και το ποδόσφαιρο. Με υπέρ και κατά. Το μεγαλύτερο «κατά» του σημερινού ποδοσφαίρου δεν είναι θέμα τεχνικό. Είναι κοινωνικό-οικονομικό θέμα. Η σύνδεση του ποδοσφαίρου με το «Στοίχημα». Το ποδόσφαιρο, από μόνο του, είναι όπως όλα τα αθλήματα: αγνό, καθαρό, θεαματικό. Πάντα, για όλα τα αρνητικά, δεν φταίει κανένα άθλημα. Τα προβλήματα ξεκινούν μόλις πατήσει το πόδι του ο πρώτος άνθρωπος…
Για να κλείσουμε όπως αρχίσαμε «η UEFA ανακοίνωσε ότι αυτό ήταν το καλύτερο Παγκόσμιο Κύπελλο». Το σίγουρο δεδομένο είναι: ήταν για την UEFA το καλύτερο ΠΚ από θέμα εισπράξεων.
Γενικά συμπεράσματα του ΜΟΥΝΤΙΑΛ 2018
Δεν είδαμε ομάδα που να είχε μεγάλη ταχύτητα ανάπτυξης και να δημιουργεί πολλές-καλές φάσεις μέσα στην αντίπαλη μεγάλη περιοχή. Το ένας εναντίον ενός ήταν ένα σπάνιο φαινόμενο. Πολύ κατοχή μπάλας, από δεξιά στα αριστερά και από τα αριστερά στα δεξιά και πάλι το ίδιο, πράγμα που έφερε πολλές λάθος πάσες. Σε πολλές περιπτώσεις οι μεν δεν μπορούσαν, οι δε δεν ήθελαν. Είχαν και οι δύο ένα φόβο, το ρίσκο που υπάρχει στο καλό επιθετικό ποδόσφαιρο. Έτσι, πολλά παιχνίδια αποκτούσαν ενδιαφέρον μόνο στα τελευταία λεπτά, όταν η μία ομάδα αποφάσιζε ότι θέλει ή ότι πρέπει να κερδίσει το παιχνίδι. Το ευτυχές γεγονός ήταν ότι στους ημιτελικούς φτάσανε ομάδες οι οποίες, όχι μόνο μπορούσαν, αλλά το ήθελαν κιόλας. Με αυτές τις ομάδες θα ασχοληθούμε και θα αναλύσουμε. Γαλλία, Κροατία, Βέλγιο, Αγγλία.
Οι προπονητές της Γαλλίας, της Κροατίας, του Βελγίου και της Αγγλίας προσπάθησαν, όπως όλοι, να περάσουν δεδομένα στους παίκτες τους. Ο Ντεσάμπς παρουσίασε μια ομάδα με μια καλοζυγισμένη τακτική. Η Κροατία στηρίχτηκε στους Ράκιτιτς, Μόντριτς και τους έδωσε ελευθερίες στο παιχνίδι τους παίζοντας επιθετικά και ο Ντάλιτς έκανε την ομάδα… ομάδα. Ο Μαρτίνς είχε εναλλακτικές λύσεις με τη Βελγική ομάδα και όταν έβλεπε ότι η στρατηγική του δεν λειτουργούσε έκανε εσωτερικές αλλαγές. Ο Σάουθγκεϊτ με την Αγγλία έβγαλε την ομάδα στο γήπεδο χωρίς να παραμελήσει το τυπικό εγγλέζικο ποδόσφαιρο και όταν χρειαζόταν έψαχνε το γκολ με κεφαλιά. Είδαμε ένα οργανωμένο παιχνίδι ανάπτυξης από πλευρά Αγγλίας, όπου υπήρχε αρκετή δύναμη, αλλά και μεγάλη εξάσκηση στα στημένα.
Το παγκόσμιο του 2018 είχε δύο πρότυπα τακτικής. Ομάδες που δεν είχαν ποδοσφαιρική ποιότητα, όπως Σουηδία και Ισλανδία, κλεινόντουσαν στην περιοχή τους και η συγκέντρωση ήταν εναντίον της μπάλας. Όταν την κέρδιζαν προσπαθούσαν με γρήγορη αντεπίθεση. Σε αντίθεση αυτών, τα φαβορί, όπως η Ισπανία η Αργεντινή και η Γερμανία, παίζανε με κατοχή μπάλας για να φτάσουν στην επιτυχία. Η Γαλλία, όμως, είχε ένα δικό της μοτίβο.
Πέτρος Κένερ
Καθηγητής-Προπονητής Ποδοσφαίρου
ΤΕΛΟΣ Α΄ ΜΕΡΟΥΣ
ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΜΟΥΝΤΙΑΛ 2018 ΜΕΡΟΣ Β΄ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΠΡΩΤΑΘΛΗΤΡΙΑΣ ΓΑΛΛΙΑΣ...........................
