Εκκλησιές μεγάλες, εκκλησίες μικρές, παραδοσιακές ή γκουρμέ. Τι τις θέλουμε πλέον τόσες εκκλησίες ; Υπερβολή; Επίδειξη; Θρησκευτικός οίστρος εν έτει 2019; Μετά φόβου Θεού πίστεως και αγάπης θα ξεχάσουμε σήμερα για λίγο τα αθλητικά και θα ρίξουμε μια ματία σε αυτό το φαινόμενο.
Ας μεταφερθούμε νοητά σε προηγούμενες εποχές. Μία κοινωνία φτωχή, σε ανέχεια, θεοφοβούμενη και ευκολόπιστη. Ο Θεός μία αυθυποβολή αυτοπεποίθησης, οι εκκλησίες μια έκφραση ευγνωμοσύνης και ευχαριστώ. Μία στρεβλή, πλην τίμια, σχέση με το μεταφυσικό. Μία σχέση που μας κληρονόμησε απίστευτης ομορφιάς ξωκλήσια, δείγματα λιτότητας και αρχιτεκτονικού διαλόγου με το βράχο. Μία σχέση που μας διέδωσε τα πανηγύρια, αυτές τις άγιες συνάξεις συμμετοχής πλούσιων και φτωχών με τη βρώση να δρα ως συμπόσιο αλληλεγγύης και την πόση ως Διονυσιακή έκσταση, συμβατή παράμετρο της λαϊκής θρησκευτικότητας.
Και τώρα τι; Η μετάλλαξη της τοπικής κοινωνίας σε νεόπλουτη, ακύρωσε το ρόλο των ιδιωτικών ναϊσκων, στοιχείο της παιδικής μας μνήμης. Γιατί να κρυβόμαστε; Εκκλησίες χτίζονται πλέον για φορολογικούς – πολεοδομικούς λόγους και για τη ματαιοδοξία του ιδιοκτήτη. Η «Χριστιανοφροσύνη» ήταν πάντα ένας καλός δούρειος ίππος ανάδειξης στα μάτια του λαουτζίκου. Ήταν ένα σφραγισμένο διαβατήριο ένταξης στην ελίτ της τοπικής μπουρζουαζίας. Η ευσέβεια πάντα πουλούσε, οι καλύτεροι σύμβουλοι επικοινωνίας την προτείνουν ανεπιφύλακτα. Ιταλικό πλακάκι, φώτα led στους σταυρούς, πλαστικό Βιβεχρώμ στο εξωτερικό. Ένα φθηνό κακέκτυπο μιας σοφής, λαΪκής αρχιτεκτονικής. Η κιτσαρία δεν υπολογίζει αρχαγγέλους και εξαπτέρυγα.
Σαν πολλοί άγιοι δεν μαζευτήκανε τελευταία ; Εκατόν τριάντα Άγιοι Τρύφωνες, δύο χιλιάδες πεντακόσιοι εξήντα Άγιοι Γεώργιοι, εκατόν εβδομήντα χιλιάδες Άγιοι Αβέρκιοι, σαραντα οκτώ χιλιάδες Αγίες Μαρκέλες. Άγριο στριμωξίδι Αγίων μέσα σε 76 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Θα πίστευε κανείς ότι σε έναν τόπο με τόσους ναούς, οι άνθρωποι θα είχαν φωτοστέφανο τη νύχτα, θα βοηθούσε ο ένας τον άλλο στο δρόμο, δεν θα υπήρχε φτώχεια, ανεργία, μίσος, καχυποψία, ζηλοφθονία. Δεν θα υπήρχαν αυθαίρετα, «λαδώματα» εφοριακών και πολεοδόμων, καταγγελίες για παραβάσεις οικοπέδων. Όλοι θα μοιράζονταν με κοινοκτημοσύνη τα αγαθά του τόπου, θα φιλούσε ο ένας τον άλλο με δάκρυα στα μάτια, θα προστάτευαν τη φύση που μεγάλωσαν, τα πουλάκια θα κελαηδούσαν χαρωπά. Θα παρείχαν τη φιλοξενία του Αβραάμ στους ξένους και θα τους φέρονταν σαν συντοπίτες.
Πολύ ωραία για να είναι αλήθεια. Αντ αυτού, μια κοινωνία σε σήψη, διεφθαρμένη και διαπλεκόμενη. Ανίκανη να μοιράσει δύο γαϊδάρων άχυρα, να συννενοηθεί για τα αυτονόητα. Πόσες άραγε εκκλησίες χρειάζονται για να φτιαχτεί ένας στοιχειώδης δρόμος, να τηρηθούν οι κανόνες πολεοδομίας, να υπάρχει πρόσβαση σε ΑΜΕΑ ; Πόσοι Άγιοι και θρησκευτικά πανηγύρια αρκούν για να μπορεί να διατεθεί προσιτή στέγη σε αυτούς που έρχονται να σε υπηρετήσουν ως γιατροί ή δάσκαλοι; Πόσες μετάνοιες και θυρανοίξια απαιτούνται για να ενοικιάστεί μια «φαβέλα» λιγότερο από 500 ευρώ ; Η ζωή είναι τόσο απρόβλεπτη για συμπεράσματα αλλά για ένα είμαι σίγουρος : Όσο πιο πολλές εκκλησιές ή τζαμιά είνα μαζεμένα σε ένα τόπο, τόσο πιο διεφθαρμένη και υποανάπτυκτη πνευματικά είναι η τοπική κοινωνία.
Ουαί υμίν Γραμματείς και Φαρισαίοι Υποκριταί. Η εκκλησία δεν είναι ούτε οι γαλάζιοι τρούλοι ούτε στασίδια. Είναι γεγονός κοινωνίας σχέσεων, υπέρβαση της ατομικότητας και του εγώ. Ένα σώμα που ο πνευματικός του συγχρονισμός πρέπει να ξεκινάει από απλά καθημερινά έργα - απόδειξη της κατανόησης του Θείου. Αυτό ακριβώς που κατορθώνει η Ορθοδοξία το Πάσχα και ενώνει πιστούς και άθεους σε μια κοινή πορεία νοηματοδότησης του βίου. «Η Εκκλησία είναι λαϊκό σώμα, όχι ιδεολογημα και νομικός θεσμός» όπως σωστά σημειώνει ο Χρήστος Γιανναράς.
Περιττή λοιπόν η ταλαιπωρία ανέγερσης άλλου ενός ναού … «για τη χάρη των Αγίων Αποστόλων» ή επειδή … «είδα στον ύπνο μου τον Άγιο Βλάσιο». Τσάμπα οι εργολάβοι, οι πλακάδες, οι μαραγκοί, οι σοβατζήδες, τα σούρτα φέρτα στην πολεοδομία. Τσάμπα τα 100 χιλιάρικα. Αρκούν 5 ευρώ για την ανάγνωση του βίου του αγίου που θα αφιερώναμε το ναό, αρκούν 6 ευρώ (συν έξοδα αποστολής) για την αγορά των «400 Κεφαλαίων περί Αγάπης» του Ομολογητή Μάξιμου. Αρκούν 40 ευρώ για την φυσική παρουσία σε ένα ίδρυμα κακοποιημένων παιδιών στην Αθήνα και 0 ευρώ για ένα χάδι στους γέροντες της Έξω Γωνιάς.
Μικρά γράμματα όλα αυτά. Κινέζικα. Και άλλες πολλές εκκλησίες θα χτιστούν κουνεληδών και άλλα πολλά πανηγύρια θα εμφανιστούν. Ο «ευσεβής» ιδιοκτήτης θα έχει κτίσει ένα αυθαίρετο περιμετρικά αλλά σεβάσμια θα μοιράζει άρτο στο ποίμνιο στη γιορτή του Αγίου. Αν με ανακηρύξει ποτέ η Ιερά Σύνοδος Όσιομάρτυρα (μάλλον για αφορισμό με βλέπω), θα εμφανίζομαι στα όνειρα των πιστών με μια λίστα πραγμάτων που θα μπορούσαν να κάνουν ΕΚΤΟΣ από το να χτίσουν άλλη μια εκκλησία. Και κάτι τελευταίο, χτίζετε που χτίζετε, εμπνευστείτε τουλάχιστον από το ύφος παλαιών ναών όπως ο Ελεήμωνας, αυτή τη μεγάλη ελαφρόπετρα στις πλαγιές της Γωνιάς. Εκκλησιές που μυρίζουν ταπείνωση και λιτότητα.
Βοήθειά μας … και του χρόνου.
Γιώργος Νομικός
Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
